Internettoegang in Syrië

door Marcin Frąckiewicz
in Niet gecategoriseerd
on 7 februari 2025

Geschiedenis van de ontwikkeling van het internet in Syrië

Syrië opende relatief laat de toegang tot het internet voor het publiek. Een internetverbinding werd in het land in 1997 opgezet, maar jarenlang was Syrië het enige verbonden land in het Midden-Oosten dat geen algemene toegang voor het publiek toestond hrw.org. In de late jaren negentig konden alleen overheidsinstellingen en enkele individuen (vaak via proxyconnecties via Libanon) online komen hrw.org. Deze voorzichtige uitrol weerspiegelde het officiële beleid: het regime onder president Hafez al-Assad hanteerde een “langzaam gaande benadering”, uit vrees voor de vrije stroom van informatie. Alle media in Syrië waren streng gecontroleerd, en functionarissen waren huiverig dat het internet onvrede zou kunnen aanwakkeren hrw.org. Zelfs Bashar al-Assad (de zoon van Hafez, die het Syrische Computer Genootschap voor zijn presidentschap leidde) pleitte voor uitbreiding van de internettoegang, maar de veiligheidsdiensten verzette zich vanwege zorgen over “het veilig maken” voor een traditionele samenleving hrw.org. De publieke internettoegang begon pas echt rond 2000, kort nadat Bashar al-Assad de macht greep thenetmonitor.org.

Eenmaal geïntroduceerd, groeide het internetgebruik gestaag, hoewel onder zware staatscontrole. De eerste internetproviders waren staatsgerelateerd, en de Syrische Telecommunicatie-Etablissement (STE) werd de belangrijkste toegangspoort. In juli 1998 waren ongeveer 35 Syrische overheidsinstellingen online en.wikipedia.org, wat de eerste stap naar connectiviteit markeerde. In de vroege jaren 2000 was de groei bescheiden – bijvoorbeeld, in 2000 waren er slechts ongeveer 30.000 gebruikers (0,2% van de bevolking) online en.wikipedia.org. In het volgende decennium breidde de toegang zich echter uit: tegen 2010–2011 hadden ongeveer 4,5 miljoen Syriërs (~20% van de bevolking) internettoegang en.wikipedia.org. Deze periode kende belangrijke infrastructuurmijlpalen, zoals de invoering van ADSL-breedband in 2003 en.wikipedia.org en de verspreiding van internetcafés en mobiel internet. Twee mobiele operators, Syriatel en MTN, lanceerden in de jaren 2000 diensten in grote steden en.wikipedia.org. Vanaf het begin handhaafde de overheid strikte controle – STE behield een monopolie op de vaste internetinfrastructuur en internationale toegangspoorten, waardoor de autoriteiten het verkeer konden monitoren en filteren thenetmonitor.org. Tegen het einde van deze periode had Syrië een basisinternetstructuur opgezet, maar het achterbleef bij regionale concurrenten door opzettelijke beperken van de uitbreiding en uitgebreide censuurmaatregelen.

Huidige situatie

Internetpenetratie en toegang

Ondanks jaren van conflict en beperkingen, maken miljoenen Syriërs tegenwoordig gebruik van internet, hoewel exacte penetratiecijfers variëren per bron. Per 2021 waren ongeveer 8,5 miljoen Syriërs (46–47% van de bevolking) internetgebruikers en.wikipedia.org. (Dit was een scherpe stijging van ongeveer een derde van de bevolking in 2017–2019.) Andere analyses wijzen op een iets lager huidig percentage – rond de 36% van de Syriërs die het internet gebruiken, wat nog steeds erg laag is vergeleken met het regionale gemiddelde van ~74% pulse.internetsociety.org. Wat duidelijk is, is dat Syrië achterblijft bij de meeste Midden-Oosterse landen qua connectiviteit, en zich dicht bij de onderkant van de regio bevindt en.wikipedia.org. De toegang is geografisch sterk ongelijk; stedelijke gebieden (zoals Damascus, Aleppo, Latakia) hebben veel betere connectiviteit dan landelijke of door oorlog getroffen gebieden. Meer dan 55% van de Syriërs woont in steden, en deze gebieden profiteren van de bestaande telecominfrastructuur (inclusief 3G/4G mobiele netwerken in veel steden) datareportal.com en.wikipedia.org. In tegenstelling hiermee lijden veel plattelandsdorpen en conflictgebieden van beschadigde netwerken en onbetrouwbare elektriciteit, wat de toegang tot internet schaars of niet-bestaand maakt. Jaren van burgeroorlog – inclusief wijdverspreide beschietingen en stroomuitval – hebben de telecominfrastructuur in delen van het land vernietigd, waardoor hele gemeenschappen zijn afgesloten. Volgens sommige schattingen was ongeveer tweederde van het land op het hoogtepunt van het conflict afgesloten van Syrische ISP’s vanwege infrastructuurschade en opzettelijke afsluitingen aleppo.c4sr.columbia.edu. In deze gebieden moesten mensen terugvallen op alternatieve middelen zoals grensoverschrijdende mobiele signalen (bijvoorbeeld Turkse zendmasten nabij de grens) of satellietverbindingen om online te komen aleppo.c4sr.columbia.edu.

Al het internetverkeer in Syrië blijft door staatsgecontroleerde knooppunten lopen. Het Syrische Telecommunicatie-Etablissement (STE) blijft de centrale ruggengraat – praktisch elke vaste internetverbinding en het grootste deel van het mobiele dataverkeer loopt via het netwerk van STE benton.org. Internationale bandbreedte is beperkt tot enkele toegangspoorten: drie onderzeese vezeloptische kabels die in Syrië’s Middellandse Zee kust uitkomen en één overland vezellink via Turkije benton.org. Deze gecentraliseerde structuur betekent dat de overheid de connectiviteit van het land relatief eenvoudig kan beperken of afsluiten. Inderdaad, het gehele internet van het land is meerdere keren uitgevallen. Bijvoorbeeld, in juli 2012 en opnieuw in november 2012, ondervond Syrië landelijke internetblackouts toen de overheid effectief het internet afsluit om controle te krijgen tijdens beveiligingsoperaties thenetmonitor.org. Dergelijke gebeurtenissen onderstrepen zowel de kwetsbaarheid van de infrastructuur van Syrië als de strakke greep van de overheid over de toegang.

Betaalbaarheid en kwaliteit van de service

Internettoegang in Syrië is niet alleen beperkt – het is ook duur en traag voor veel burgers. De combinatie van beperkte concurrentie, economische ineenstorting en sancties heeft de connectiviteitskosten relatief hoog gemaakt in vergelijking met de gemiddelde inkomens syrianobserver.com. De strikte controle van de overheid over ISP’s (en de recente consolidatie van de mobiele sector onder regime-gebonden bedrijven) heeft geleid tot weinig marktdruk om de prijzen te verlagen. Als gevolg hiervan verbruiken thuisbreedband of zelfs mobiele dataplannen een aanzienlijk deel van het inkomen van een gemiddelde werknemer, vooral te midden van Syrië’s aanhoudende economische crisis en inflatie. Naast de kosten is de kwaliteit van de service slecht volgens wereldwijde normen. De gemiddelde breedbandsnelheden in Syrië zijn extreem laag – in 2024 stond Syrië dicht bij de onderkant (179 van de 181 landen) met downloadsnelheden die gemiddeld slechts ongeveer 4.6 Mbps zijn en.wikipedia.org. Veel gebruikers ervaren frequente uitval of vertraging. Stedelijke gebruikers hebben vaak te maken met overvolle netwerken, terwijl plattelandsgebruikers (als ze al toegang hebben) mogelijk slechts basis 2G/3G-verbindingen kunnen krijgen. Het gebrek aan investeringen in moderne infrastructuur (geen wijdverspreide 5G, beperkte vezelverbindingen naar woningen, enz.) betekent dat de digitale ervaring in Syrië wordt gekenmerkt door lage bandbreedte en betrouwbaarheidproblemen. Deze combinatie van hoge kosten en lage kwaliteit beperkt verder het effectieve gebruik van het internet, omdat veel Syriërs zich eenvoudigweg geen reguliere toegang kunnen veroorloven of worstelen met connectiviteit die te traag is voor moderne toepassingen.

Censuur en controle door de overheid

De internetomgeving in Syrië behoort tot de meest gecensureerde en gecontroleerde ter wereld. Het heersende Ba’ath-regime heeft, vanaf het begin, online ruimtes behandeld als een uitbreiding van zijn autoritaire controle. Internetcensuur in Syrië is uitgebreid – duizenden websites zijn om politieke of veiligheidsredenen geblokkeerd en.wikipedia.org. In de loop der jaren hebben de Syrische autoriteiten nieuwssites, oppositiebordelen, Koerdische en islamitische sites, en zelfs populaire sociale media of messagingplatforms die als bedreigend werden beschouwd gefilterd. Voor 2011 waren platforms zoals Facebook, YouTube en Twitter officieel geblokkeerd in Syrië en.wikipedia.org. (Deze verboden werden kort in het begin van 2011 opgeheven in een berekende zet, net toen de Arabische Lente-protesten zich verspreidden, mogelijk om het publiek te sussen of om online discours beter te surveilleren en.wikipedia.org.) Zelfs wanneer sites toegankelijk zijn, ondervinden gebruikers vaak alomtegenwoordige surveillance. De overheid monitort internetgebruik heel nauwlettend – met technologieën zoals diepe pakketinspectie om verkeer af te luisteren – en heeft burgers gearresteerd voor wat ze online plaatsen en.wikipedia.org. Vage geformuleerde wetten tegen cybercriminaliteit en nepnieuws worden gebruikt om bloggers en sociale media gebruikers vast te houden, wat een klimaat van angst creëert. Tegen 2009 had Syrië een plek verdiend op de lijst van ” Vijanden van het internet” van Reporters Without Borders (en werd later bestempeld als een volledige “spionagestaat”), wat zijn systematische onderdrukking van online vrijheid weerspiegelt en.wikipedia.org thenetmonitor.org.

Controle over het internet wordt ook uitgeoefend via het staatsmonopolie op infrastructuur. Aangezien vrijwel alle verbindingen via door de overheid gecontroleerde knooppunten lopen, kunnen de autoriteiten het internet vertragen of de toegang in specifieke regio’s afsluiten tijdens militaire operaties of onrust. Gedurende de burgeroorlog heeft het Assad-regime deze capaciteit herhaaldelijk uitgebuit. Naast landelijke blackouts zijn er vele lokale afsluitingen geweest – bijvoorbeeld, internet- en mobiele netwerken in opstandige gebieden werden routinematig uitgeschakeld tijdens belegeringen of offensieven. Dit alles heeft ertoe geleid dat Syrische internetgebruikers zelfcensuur hebben toegepast en zijn teruggevallen op omzeilingtools. Veel Syriërs gebruiken VPN’s of proxies om geblokkeerde inhoud te openen of veiliger te communiceren, hoewel zelfs het gebruik van VPN technisch gezien illegaal is en VPN-diensten zelf vaak het doelwit zijn voor blokkering. Het is vermeldenswaard dat Voice over IP (VoIP)-diensten (zoals Skype) volledig zijn geblokkeerd, waardoor er omwegen nodig zijn voor iedereen die internetgebaseerde oproepen wil doen en.wikipedia.org. Kortom, het huidige internetlandschap in Syrië is er een waarbij de staat streng toeziet op welke informatie toegankelijk is en degenen die online over de schreef gaan bestraft.

Impact van conflict op digitale connectiviteit

Het voortdurende conflict in Syrië sinds 2011 heeft een verwoestende impact gehad op de digitale connectiviteit van het land. Fysieke infrastructuur is ernstig beschadigd door de oorlog. Vezeloptische kabels, telefooncentrales, zendmasten en elektriciteitsnetten zijn vernietigd of verstoord door bombardementen en gevechten, vooral in zwaar getroffen steden zoals Aleppo, Homs en Deir ez-Zor thenetmonitor.org. In sommige gebieden konden herstelploegen netwerken niet veilig onderhouden, wat leidde tot langdurige uitval. De territoriale fragmentatie van Syrië tijdens de oorlog creëerde ook een lappendeken van connectiviteit. Regio’s buiten de controle van de overheid moesten alternatieve manieren vinden om verbinding te maken: bijvoorbeeld, oppositie-houdende gemeenschappen in het noorden van Syrië vertrouwden vaak op gesmokkelde apparatuur en grensoverschrijdend internet uit Turkije, zoals langeafstand Wi-Fi-links of Turkse mobiele SIM-kaarten aleppo.c4sr.columbia.edu. In andere gevallen werd satellietinternet gebruikt door journalisten, humanitaire groepen of burgers waar grondnetwerken waren uitgevallen aleppo.c4sr.columbia.edu. Deze improviserende oplossingen waren kostbaar en konden slechts een fractie van de bevolking dienen. Ondertussen, binnen door de overheid gecontroleerde zones, sloot de staat soms opzettelijk internet en communicatie af in rebellengebieden als een oorlogstactiek (in wezen het gebruik van connectiviteit als drukmiddel). Het resultaat was een digitale kloof die door het conflict is verergerd: mensen in Damascus of Latakia konden nog steeds online komen (zij het onder toezicht), terwijl degenen in belegerde Oost-Ghouta of het plattelandsgebied van Idlib gedurende lange periodes in digitale isolatie werden gedompeld.

De impact van de oorlog is ook zichtbaar in de algemene connectiviteitsstatistieken van Syrië. Tijdens de ergste jaren van het conflict kelderden de totale internetbandbreedte en het aantal actieve verbindingen in Syrië. Een analyse in 2015-2016 vond dat ongeveer slechts een derde van het land enige reguliere toegang had tot Syrische internetdiensten, terwijl de rest offline was vanwege oorlogsschade of loskoppeling

aleppo.c4sr.columbia.edu. Zelfs nu er enige stabiliteit is teruggekeerd naar delen van Syrië, blijven er uitvallen optreden. Elektriciteitstekorten (dagelijkse stroomonderbrekingen) en brandstoftekorten voor generators betekenen dat, zelfs waar de netwerk infrastructuur intact is, het aanhouden van stroom een uitdaging blijft. Daarom, terwijl de officiële internetpenetratie in Syrië de afgelopen jaren langzaam weer is gestegen, is de ervaring ter plaatse in veel gebieden er een van intermitterende connectiviteit. Het conflict heeft ook upgrades en onderhoud van het netwerk vertraagd – bijvoorbeeld, plannen om vezelbreedband uit te breiden of netwerken van de volgende generatie te implementeren zijn uitgesteld of teruggebracht. Veel telecomfaciliteiten die zijn vernietigd zijn nog steeds niet opnieuw opgebouwd, vooral in door de oppositie gecontroleerde of voorheen betwiste regio’s. Al deze factoren hebben de internetontwikkeling in Syrië jaren teruggezet: het land heeft aanzienlijke wederopbouw van zijn digitale infrastructuur nodig in de postconflictjaren om verbinding te herstellen en te verbeteren.

Uitdagingen voor internettoegang

Syrië wordt geconfronteerd met tal van uitdagingen bij het waarborgen van wijdverspreide, betrouwbare en open internettoegang. Belangrijke obstakels zijn:

Verwoeste infrastructuur: Na meer dan een decennium van oorlog is veel van de telecominfrastructuur van Syrië in verval geraakt. Gevechtsoperaties hebben zendmasten uitgeschakeld, vezeloptische lijnen doorgeknipt en uitwisselingscentra verwoest. Als gevolg hiervan blijven grote delen van het land fysiek afgesloten. Volgens één verslag heeft oorlogsschade en opzettelijke afsluitingen ongeveer 2/3 van Syrië van zijn internetnetwerk afgesloten tijdens het hoogtepunt van het conflict aleppo.c4sr.columbia.edu. Het herbouwen van deze infrastructuur is een lang en kostbaar proces, belemmerd door voortdurende instabiliteit en gebrek aan middelen.
Overheidssurveillance en controle: De strakke grip van de Syrische overheid op het internet vormt een fundamentele uitdaging voor vrije toegang. Omdat de staat “de infrastructuur bezit,” kan het vrijwel alles doen – verkeer monitoren, filteren, onderscheppen wanneer het maar wil syriadirect.org. Geavanceerde surveillancetechnologieën worden in het hele land ingezet. Rond 2010-2011 installeerden de autoriteiten Amerikaanse Blue Coat firewalls en deep packet inspection (DPI) systemen om hun monitoring- en blokkadermogelijkheden drastisch te verbeteren syriadirect.org. Dit betekent dat gebruikers in Syrië voortdurend in de gaten worden gehouden; elke e-mail, chat of webpagina kan worden opgenomen. Dergelijke surveillance heeft echte gevolgen: activisten en gewone burgers zijn gearresteerd (en zelfs naar verluidt vermoord) nadat de overheid hun online communicatie had onderschept thenetmonitor.orgsyriadirect.org. Het klimaat van surveillance schendt niet alleen privacy en vrije meningsuiting, maar ontmoedigt mensen ook om het internet volledig te gebruiken, wetende dat elke online activiteit kan worden gevolgd. Totdat deze monitoringstructuur wordt hervormd, zullen Syriërs een veilige en open internetervaring missen.
Cybersecurity-bedreigingen: In de context van conflict is het internet van Syrië het strijdtoneel geworden voor cyberoorlogvoering. Pro-regime hackergroepen – de meest beruchte is de Syrische Elektronische Leger (SEA) – hebben talloze cyberaanvallen uitgevoerd. Deze groep wordt (op zijn minst stilzwijgend) door de overheid gesteund en richt zich op activisten van de oppositie, onafhankelijke media en zelfs internationale organisaties door websites te beschadigen, phishing in sociale media-accounts uit te voeren en malware te verspreiden thenetmonitor.org. Binnen Syrië zijn malware-aanvallen een voortdurende bedreiging: er zijn gevallen geweest van nep-chat-apps of software die onder de rebellenondersteuners circuleert en die in het geheim apparaten overneemt, spioneert via camera’s en gegevens steelt syriadirect.org. Deze cyberbedreigingen hebben geleid tot arrestaties en in gevaar gebrachte levens (bijvoorbeeld, gekraakte locatiegegevens van veldhospitalen zijn naar verluidt gebruikt om bombardementen te coördineren) syriadirect.org. Aan de andere kant zijn Syrische oppositieactivisten en internationale hacktivisten ook betrokken geweest bij cyberoperaties (zoals het lekken van overheids-e-mails of het in kaart brengen van de surveillancesystemen van het regime eff.org). Over het algemeen maakt de prevalentie van cyberaanvallen en het gebrek aan robuuste cyberbeveiligingsbescherming het Syrische internet een zeer vijandige omgeving. Gebruikers hebben niet alleen te maken met censuur, maar ook met het risico van hacking en malware, met weinig mogelijkheden voor cyberbeveiligingsdiensten (omdat veel westerse beveiligingshulpmiddelen worden beperkt door sancties).
Internationale sancties en isolatie: Wereldwijde sancties op Syrië hebben onbedoeld een “digitale boycot” gecreëerd die de internettoegang belemmert. Sancties van de VS en de EU – gericht tegen het Assad-regime – beperken de export van veel technologieën, software en online diensten naar Syrië. Dit heeft ertoe geleid dat gewone Syriërs zijn uitgesloten van het gebruik van belangrijke westerse online platforms en hulpmiddelenen.wikipedia.org. Bijvoorbeeld, app-winkels, betalingsdiensten en veel cloudgebaseerde tools (Google-diensten, Apple-diensten, Amazon Web Services, Zoom, Netflix, enz.) zijn officieel verboden in Syrië en.wikipedia.org. Zelfs wanneer sommige basisdiensten zijn toegestaan, voldoen internationale technologiebedrijven vaak “overmatig” aan sancties om juridische risico’s te vermijden accessnow.org. Bijgevolg bevinden Syriërs zich in een situatie waarin ze populaire applicaties niet kunnen downloaden, software niet kunnen bijwerken of toegang hebben tot e-learningplatforms – wat de digitale kloof vergroot. Sancties betekent ook dat netwerkapparatuur en hardware moeilijker te verkrijgen zijn. Telecombedrijven in Syrië hebben moeite om geavanceerde routers, switches en onderdelen die nodig zijn voor uitbreiding of reparatie te importeren, aangezien veel leveranciers weigeren naar Syrië te verzenden. Hoewel sancties uitzonderingen hebben voor humanitaire goederen, is de digitale sector grotendeels buiten beschouwing gelaten. Deze isolatie heeft Syrië technologisch achtergelaten en de internetinfrastructuur verouderd. Het is een dubbelzijdig zwaard: sancties zijn bedoeld om druk uit te oefenen op het regime, maar ze hebben ook miljoenen Syriërs beroofd van digitale diensten, zoals mensenrechtenorganisaties hebben opgemerkt accessnow.org. Het opheffen of versoepelen van bepaalde technologische sancties is een complex politiek probleem, maar tot dat gebeurt, zal de connectiviteit van Syrië beperkt blijven door meer dan alleen zijn interne politiek – het is ook beperkt door internationale obstakels.

Toekomstperspectieven en vooruitzichten

Met het oog op de toekomst zal de internettoegang in Syrië afhangen van zowel binnenlandse ontwikkelingen als internationale ondersteuning. Aan de optimistische kant zou elke verbetering in de politieke en veiligheidsituatie van Syrië waarschijnlijk onmiddellijke voordelen opleveren voor digitale connectiviteit. Als het conflict verder afneemt en de wederopbouw versnelt, kunnen we inspanningen verwachten om beschadigde communicatiestructuren in grote steden te herbouwen en netwerken terug te breiden naar onderbediende gebieden. De Syrische overheid heeft ambitieuze plannen aangekondigd voor een “digitale transformatie tegen 2030,” inclusief projecten zoals een nieuwe “Technologiestad” nabij Damascus om de IT-sector een boost te geven syrianobserver.com. Functionarissen prijzen deze initiatieven aan als stappen om de economie van Syrië te moderniseren en bij te blijven met regionale telecom-ontwikkelingen (vergelijkbaar met de technologiehubs van de Golfstaten) syrianobserver.com. Er zijn ook tekenen van geleidelijke vooruitgang in de telecomsector: bijvoorbeeld, Syrië heeft een derde mobiele operator (Wafa Telecom) in 2022 gelicentieerd om te concurreren met Syriatel en (de nu ingetrokken) MTN en.wikipedia.org. De komst van een nieuwe speler zou in theorie de mobiele dekking kunnen verbeteren en de consumentenprijzen kunnen verlagen door concurrentie. Dergelijke ontwikkelingen suggereren dat, tenminste op papier, Syrië kansen heeft om de internettoegang uit te breiden en nieuwere technologieën (zoals uiteindelijk de uitrol van 5G of het verbreden van vezeloptische netwerken) in de komende jaren aan te nemen.

Echter, er zijn aanzienlijke uitdagingen om deze verbeteringen te realiseren. Het verleden van het regime in het implementeren van technologische initiatieven is slecht – eerdere beloften (zoals het lanceren van een Syrische communicatiesatelliet tegen 2018) zijn nooit waargemaakt syrianobserver.com. Veel waarnemers zijn skeptisch dat de aangekondigde “Technologiestad” of plannen voor digitale transformatie meer zullen zijn dan retoriek, gezien de ernstige economische toestand van het land en de voortdurende vijandigheid van het regime ten opzichte van vrije informatiestromen syrianobserver.com. Inderdaad, zonder aanzienlijke hervormingen zullen dezelfde factoren die de internettoegang eerder hebben belemmerd, aanhouden: hoge censuur, surveillance en centrale controle zouden nieuwe infrastructuur kunnen omtoveren tot slechts een ander instrument van autoritarisme in plaats van een publiek goed syrianobserver.com. Betaalbaarheid zal ook een probleem blijven – met een economie in puin en wijdverbreide armoede, kan een groot segment van de bevolking zich misschien geen internetservice veroorloven, zelfs niet als het technisch beschikbaar wordt. Frequent stroomuitval en brandstoftekorten moeten worden opgelost om een verbeterd digitaal netwerk betrouwbaar te laten functioneren.

De rol van internationale actoren zal cruciaal zijn voor de toekomst van het internet in Syrië. Wereldwijde en regionale organisaties kunnen helpen bij het herbouwen van telecom infrastructuur als onderdeel van bredere heropbouw na de oorlog (bijvoorbeeld, financiering voor het opnieuw leggen van vezelkabels, het herstellen van mobiele torens of het opzetten van internetcentra voor de gemeenschap). Er zijn oproepen van maatschappelijke groeperingen om ervoor te zorgen dat Syriërs niet achterblijven in het digitale domein. Organisaties voor digitale rechten hebben aangedrongen op het opheffen van bepaalde technologie-gerelateerde sancties om de connectiviteit van Syrië te helpen herstellen. Begin 2025 deden meer dan 160 NGO’s en Syrisch-Amerikaanse groepen een oproep aan de Amerikaanse overheid om sancties te versoepelen zodat toegang tot internet en software wordt gedekt, daarbij opmerend dat de huidige beperkingen “de mensen in Syrië hebben belemmerd om toegang te krijgen tot internet, software en digitale diensten” die nodig zijn voor wederopbouw accessnow.org. Als sancties op communicatiemateriaal en online diensten worden versoepeld, zouden bedrijven als Google, Apple en anderen geleidelijk toegang tot hun platforms voor Syriërs kunnen herstellen, waardoor zij smartphones en online tools legaal en veilig kunnen gebruiken. Dit zou het onderwijs, het bedrijfsleven en de integratie met de wereldwijde digitale economie enorm helpen. Zelfs zonder volledige sanctieverwijdering zouden humanitaire initiatieven tijdelijke oplossingen kunnen bieden – bijvoorbeeld, satellietinternetcentra in afgelegen gebieden of programma’s die gesubsidieerde connectiviteit bieden aan scholen en ziekenhuizen.

Wat betreft internetuitbreiding, zal veel afhangen van stabiliteit en bestuur. Als Syrië naar vrede en misschien politieke verzoening beweegt, zou investering vanuit het buitenland (mogelijk van bondgenoten zoals Rusland, China of Iran, die minder bezwaren hebben tegen sancties) kunnen vloeien in het upgraden van netwerken. In een best-case scenario zou de internetpenetratie van Syrië binnen het volgende decennium dichter bij het Midden-Oosten gemiddelde kunnen komen (dat boven de 70% ligt), wat betekent dat tientallen miljoenen meer Syriërs online kunnen komen. Nieuwe onderzeese kabels of netwerkverbindingen zouden kunnen worden opgezet om de bandbreedte te vergroten, en moderne 4G/5G mobiele diensten zouden kunnen uitbreiden naar meer steden en plattelandsgebieden. Aan de andere kant, als het conflict of strenge heerschappij aanhoudt, kan Syrië een van de <strong:minst verbonden en meest gecensureerde digitale omgevingen ter wereld blijven. De hersenspoeling van techprofessionals zal aanhouden, en de jongeren van het land zullen verder geïsoleerd raken van de online kansen waar hun leeftijdsgenoten elders van genieten.

Kortom, de toekomst van internettoegang in Syrië hangt in de lucht. De ingrediënten voor verbetering – een jonge bevolking die graag verbinding wil maken, latente vraag naar informatie en potentiële internationale hulp – zijn aanwezig. Er zijn concrete voorstellen en initiatieven op tafel om het netwerk opnieuw op te bouwen en uit te breiden. Toch zal wezenlijke vooruitgang vereisen dat blijvende uitdagingen worden overwonnen: het herbouwen van infrastructuur, het beëindigen van opzettelijke connectiviteit-onderbrekingen, het betaalbaar maken van toegang en het versoepelen van de strikte controle die lange tijd het digitale leven van Syrië heeft verstikt. Als die obstakels kunnen worden aangepakt, kunnen Syriërs eindelijk in de komende jaren een meer open en robuust internet ervaren, wat helpt om het land weer met elkaar te verbinden en het te koppelen aan de bredere wereld. accessnow.org